#055 Kortyzol Wredny i Zły

Kortyzol – zły bohater? Niekoniecznie. Poznaj prawdę o hormonie stresu.

Kortyzol często bywa demonizowany – jako przyczyna tego, że jesteśmy zmęczeni, zgnębieni i do niczego.

Media przypominają nam, że to on odpowiada za wyczerpanie, problemy ze snem i odkładający się na brzuchu tłuszcz. Ale czy naprawdę jest taki zły? A może po prostu próbujemy przetrwać w świecie, który nie daje odpocząć?

W tym podcaście przyglądam się kortyzolowi bez histerii, ale też bez uproszczeń.

Poniżej przeczytasz skrót najważniejszych informacji poruszonych w podcaście.

POWIĄZANE TEMATY:

• #054 Dobry Czas, by Zwolnić
• #044 Zostań Mistrzem Samoregulacji
• #009 Strach się nie bać
• #014 Układ Prze-Sympatyczny
• #028 OMG! Ciało Migdałowate!

Kortyzol – co to właściwie za hormon?

Kortyzol to hormon stresu. Ale nie taki, który ma nas zniszczyć. Przeciwnie, to substancja, którą Matka Natura dała nam, by nas chronić. To raczej biologiczny strażak – wchodzi do akcji, gdy pojawia się zagrożenie i pomaga organizmowi zmobilizować siły: zwiększa poziom glukozy we krwi, reguluje ciśnienie, hamuje procesy zbędne w trybie „walcz lub uciekaj”.

W dawnych czasach działał krótko i skutecznie. Dziś – przez ciągły stres – zostaje z nami na dłużej. I tu zaczynają się schody.

Dlaczego nadmiar kortyzolu szkodzi?

Przewlekle podwyższony kortyzol to jak tryb awaryjny, który nigdy się nie wyłącza. Organizm funkcjonuje wtedy w ciągłym napięciu. Skutki?

• Zaburzenia snu (nocne pobudki, bezsenność)
• Problemy z pamięcią i koncentracją
• Osłabiona odporność i podatność na infekcje
• Odkładanie tłuszczu trzewnego (tzw. „brzuch kortyzolowy”)
• Rozchwianie emocjonalne, impulsywność, stany lękowe

Kortyzol przestawia metabolizm na tryb „kryzysowy”, spalając białka i gromadząc zapasy – niekoniecznie tam, gdzie byśmy chcieli.

Mózg pod wpływem kortyzolu

W mózgu kortyzol też robi zamieszanie. Osłabia hipokamp (odpowiedzialny za pamięć), rozregulowuje korę przedczołową (impulsy, planowanie) i nadmiernie pobudza ciało migdałowate (lęk, czujność). W konsekwencji w naszym życiu zaczyna działać błędne koło stresu. Takie, które samo siebie napędza.

Jak ograniczyć negatywne skutki kortyzolu?

Nie da się „usunąć” kortyzolu z życia. Ale można stworzyć warunki, w których jego poziom naturalnie spada. Co pomaga?

• Regularny sen (najlepiej 7–8h, w stałych godzinach)
• Kontakt z naturą, światło dzienne
• Ruch: spacery, taniec, joga
• Bezpieczne relacje, śmiech, rozmowy
• Spokojne posiłki i chwile zatrzymania

To żadna magia, tylko biologia. A przede wszystkim – troska o siebie w świecie, który nieustannie podkręca tempo.

Podsumowanie: Kortyzol to nie wróg, to sygnał

Kortyzol nie psuje Ci życia. On daje znać, że coś już je psuje. Zamiast z nim walczyć, warto usłyszeć, co próbuje nam powiedzieć. A potem – zadbać o ciało i głowę tak, jak naprawdę potrzebują.